Choroba zwyrodnieniowa dysku (dyskopatia) jest jedną z najczęstszych diagnoz u osób z bólem pleców. W dzisiejszych czasach problem związany z bólami kręgosłupa postępuje wraz z rozwojem cywilizacji, jednak z czasem powstało wokół niego wiele nieścisłości. Poznaj fakty i mity o dyskopatii i zminimalizuj ryzyko jej wystąpienia.
Czym jest dyskopatia?
Dyskopatia to szereg zjawisk obejmujących chorobę zwyrodnieniową stawów międzykręgowych, potocznie nazywanych dyskami. Są one zbudowane z tkanki łącznej o wysokiej zawartości wody - około 80%. Składają się z pierścienia włóknistego i jądra miażdżystego o galaretowatej konsystencji. Najczęściej problemy z dyskopatią dotyczą odcinka lędźwiowego i szyjnego kręgosłupa. Na poniższej grafice pokazany jest proces mechaniki narastającej choroby.
Długotrwały ucisk na kręgosłup prowadzi do powolnej degeneracji pierścienia włóknistego, co w konsekwencji powoduje osłabienie właściwości amortyzacyjnych. Wiąże się to z dehydratacją krążka i wydobywaniem jądra wraz z pierścieniem na zewnątrz. Tu pojawia się najczęstszy mit jakoby ,,dysk wypadał”, co jest możliwe np. w przypadku silnych urazów. Wszelkie symptomy wiążą się z uwypukleniem jądra i pierścienia poza swoją fizjologiczną strefę, a w konsekwencji napieraniem na struktury około dyskowe, czyli między innymi na nerwy obwodowe co może powodować rwę kulszową i barkową.
W zależności od stopnia choroby objawy będą się różnić. Do najczęstszych dolegliwości należą: ból szyi, ramion, dolnej części kręgosłupa, ograniczenie zakresu ruchomości stawów, zmniejszenie siły mięśniowej, zaburzenia czucia, uczucie drętwienia, mrowienia, sztywność poranna.
Jakie są przyczyny dyskopatii?
Odsetek osób z dyskopatią rośnie wraz z wiekiem, a sama choroba staje się powszechna w populacji. Nie jest to stan, który nieuchronnie się pogarsza, ponieważ większość zmian jest początkowo nieodczuwalna. Brak świadomości, jak rozwija się proces choroby prowadzi do bagatelizowania jej przyczyn, szczególnie wśród młodych ludzi.
Badania potwierdzają, że najczęstszym powodem bólów kręgosłupa jest brak ruchu. Długotrwałe przebywanie w jednej pozycji, zaniedbywanie ergonomii pracy biurowej, czy fizycznej mogą być wysoce negatywne w skutkach. Do tego dochodzi brak wykorzystywania pełnego zakresu ruchomości naszych stawów, czym w przypadku kręgosłupa jest wyprost odcinka lędźwiowego. W pozycjach przodopochylenia miednicy wywierane jest niekorzystne ciśnienie na tylną i tylną boczną część krążka międzykręgowego (jak na grafice).
Najczęstsze przyczyny dyskopatii to: :
deficyt aktywności fizycznej w ciągu dnia;
brak wykorzystywania wyprostu odcinka lędźwiowego;
długotrwały niesymetryczny ucisk na dyski międzykręgowe;
niepoprawna mechanika ciała w trakcie przenoszenia ciężkich przedmiotów.
Jak się leczy dyskopatie?
Analogicznie, jak w przypadku objawów - leczenie dyskopatii będzie zależało od stopnia jej zaawansowania. Większość ,,wypadniętych dysków” leczy się samoistnie do 3 miesięcy. Wywołane dolegliwości, związane z objawami dyskopatycznymi są połączeniem braku stabilności w segmencie ruchowym i powstałym stanem zapalnym choroby zwyrodnieniowej. Do kompleksowej terapii musi zaliczać się przywrócenie obu dysfunkcji.
W stanach zapalnych można przyjąć niesteroidowe leki przeciwzapalne, natomiast w ciężkich stanach stosuje się leczenie iniekcyjnie i operacyjnie, przy czym warto podkreślić, że jedynie w skrajnych wypadkach wymagana jest interwencja chirurgiczna. W leczeniu zachowawczym podstawową metodą jest rehabilitacja kręgosłupa. Zalicza się do niej:
ćwiczenia terapeutyczne - indywidualnie dostosowane do pacjenta ćwiczenia rozciągające, rozluźniające i wzmacniające;
terapię manualną - mobilizacja tkanek miękkich i poprawa ruchu w stawie jest często kluczem do łagodzenia bólu;
masaż - zmniejsza napięcie mięśniowe, poprawia przepływ krwi i zwiększa zakres ruchu;
prądy TENS - zabieg zapewnia łagodną stymulację elektryczną, działającą przeciwbólowo, jednak badania nie są jednoznaczne na ten temat.
Jak zapobiegać dyskopatii?
Lepiej zapobiegać niż leczyć, ludzie z dyskopatią często borykają się z problemami z kręgosłupem do końca życia. Mitem jest stwierdzenie, że w przypadku dyskopatii nie powinniśmy się ruszać. Jeśli powodem choroby była zmniejszona ilość ruchu, a my w postępowaniu terapeutycznym dalej będziemy się oszczędzać, to stanie się to błędnym kołem. W tym przypadku powinniśmy udać się do specjalisty, by dobrał odpowiednie ćwiczenia, zalecił aktywność ruchową i nauczył nas postępowania z naszą dolegliwością.
Warto też pamiętać o kilku regułach:
Aktywność fizyczna zapewnia wiele korzyści dla naszego zdrowia, między innymi poprawia funkcjonowanie układu krążenia wzmacnia układ kostny. WHO zaleca 150 minut aktywności fizycznej o minimalnej intensywności, co odpowiada 7500 krokom w ciągu dnia.
Ćwiczenia oporowe, choć ważne, należy wykonywać z odpowiednią techniką i intensywnością., aby uniknąć pogorszeniu objawów. Trening siłowy wzmacnia i odciąża stawy, zmniejszając bóle kręgosłupa.
Prawidłowa pozycja w trakcie snu. Wielu pacjentów wracających do zdrowia stwierdza również, że leżenie na plecach z małą poduszką pod kolanami to najlepsza pozycja do spania.
Pamiętaj, że w leczeniu dyskopatii warto zaufać specjaliście - celem Twojego fizjoterapeuty jest pomoc w powrocie do sprawności. Na podstawie badania i Twoich osobistych preferencji (aktywność fizyczna) stworzy on plan leczenia, który doprowadzi Cię do zdrowia.
Źródła: [1] Lotzke H, Jakobsson M, Brisby H, Gutke A, Hagströmer M, Hägg O, et al. Patients with severe low back pain exhibit a low level of physical activity before lumbar fusion surgery: a cross-sectional study, BMC Musculoskelet Disord, In press, 2018.
[2]http://www.instituteforchronicpain.org/common-conditions/degenerative-disc-disease?fbclid=IwAR1Xo-IwM0YpFgU3arSuE6FauHr9AEsqgRX8nPyfJckU9mk2kcXcLEJzr1I
[3] Macedo LG, Maher CG, Latimer J, McAuley JH. Motor control exercise for persistent, nonspecific low back pain: a systematic review. Phys Ther. 2009;89:9–25.
